Jak pomóc osobie uzależnionej, która nie chce pomocy?

Uzależnienie to kompleksowy problem, który dotyka nie tylko osoby uzależnionej, ale także jej najbliższe otoczenie. Pomoc takiemu człowiekowi jest trudna, zwłaszcza gdy sam nie dostrzega problemu lub nie chce przyjąć wsparcia. Jak zatem pomóc bliskiej osobie w takiej sytuacji?

Czym jest uzależnienie?

Uzależnienie jest złożonym i wielowymiarowym zaburzeniem, które można opisać jako obsesyjne dążenie do zażywania substancji lub wykonywania pewnych czynności, mimo negatywnych skutków dla zdrowia, życia społecznego czy zawodowego. Osoby uzależnione często odczuwają intensywną potrzebę sięgnięcia po daną substancję czy poddania się określonemu zachowaniu, a ich zdolność do kontrolowania tych impulsów jest znacząco osłabiona.

Na poziomie neurobiologicznym uzależnienie jest związane z zakłóceniami w funkcjonowaniu układu nagrody w mózgu, co prowadzi do zwiększonej wrażliwości na bodźce związane z uzależnieniem oraz zmniejszonej zdolności do odczuwania przyjemności z innych źródeł.

Uzależnienia można podzielić na dwie główne kategorie:

• Uzależnienia chemiczne – dotyczą substancji psychoaktywnych, takich jak alkohol, narkotyki, nikotyna czy leki. Stosowanie tych substancji może prowadzić do zmian w strukturze i funkcjonowaniu mózgu, które utrudniają zaprzestanie ich używania i powodują, że osoba czuje intensywny dyskomfort w ich braku, nazywany objawami odstawiennymi.
• Uzależnienia behawioralne – dotyczą pewnych zachowań, które dostarczają chwilowej przyjemności lub ulgi, ale w dłuższej perspektywie prowadzą do poważnych negatywnych konsekwencji. Przykłady to hazard, nadmierne korzystanie z internetu, kompulsywne zakupy czy nadmierne jedzenie.

Nie każdy, kto spożywa substancje psychoaktywne czy angażuje się w potencjalnie uzależniające zachowania, stanie się uzależniony. Indywidualna podatność na uzależnienie jest kształtowana przez czynniki genetyczne, środowiskowe oraz życiowe doświadczenia. Uzależnienie to choroba, która wymaga wszechstronnego podejścia leczniczego, łączącego terapię, wsparcie społeczne oraz, w niektórych przypadkach, farmakoterapię.

Jak rozpoznać osobę uzależnioną?

Uzależnienie często jest postrzegane jako problem indywidualny, ale ma ono wpływ na całe otoczenie osoby uzależnionej. Rozpoznanie uzależnienia wśród bliskich może być trudne, zwłaszcza jeśli próbują oni ukryć swój problem. Jednak istnieje kilka kluczowych wskaźników, które mogą sugerować uzależnienie:

• Kompulsywne zachowanie – Osoba nie jest w stanie powstrzymać się od zażywania substancji lub wykonywania pewnej czynności, mimo że zdaje sobie sprawę z negatywnych konsekwencji. Na przykład, ktoś kto pije codziennie, mimo że to wpływa negatywnie na jego zdrowie czy relacje z innymi.
• Zmienione priorytety – To, co kiedyś było ważne, traci na znaczeniu na rzecz uzależnienia. Osoba uzależniona może zaniedbywać obowiązki, rezygnować z aktywności, które kiedyś sprawiały jej przyjemność, czy zaniedbywać relacje z bliskimi.
• Wycofanie się z życia społecznego – Osoba uzależniona często izoluje się od rodziny, przyjaciół czy kolegów z pracy. Może unikać spotkań rodzinnych czy towarzyskich, wycofać się z aktywności społecznych czy hobbiestycznych.
• Negowanie problemu – Oznaki uzależnienia są często negowane lub bagatelizowane przez osobę uzależnioną. Może ona twierdzić, że „wszystko jest w porządku” lub że „może przestać w każdej chwili”, mimo widocznych dowodów na to, że ma problem.
• Problemy zdrowotne związane z nadużywaniem substancji lub daną czynnością – Mogą to być zarówno problemy fizyczne, jak bóle głowy, nudności, drżenie rąk, jak i psychiczne, np. depresja, lęk czy zaburzenia snu.
• Zmienione nawyki finansowe – Osoby uzależnione mogą zaczynać wydawać nadmierną ilość pieniędzy na substancję lub czynność, do której są uzależnione, co prowadzi do problemów finansowych.

Rozpoznanie uzależnienia wymaga uwagi, empatii i zrozumienia. Ważne jest jednak, by podejść do problemu z otwartym umysłem i gotowością do wsparcia osoby uzależnionej w walce z chorobą.

Jak się zachowuje osoba uzależniona?

Osoba uzależniona często jest defensywna w kwestii swojego problemu, może stać się agresywna, kiedy ktoś próbuje poruszyć ten temat. Mogą pojawiać się kłamstwa, ukrywanie problemu oraz unikanie odpowiedzialności za swoje działania.

Jak pomóc osobie uzależnionej, która nie chce pomocy?

• Bądź wsparciem, nie sędzią – ważne jest, by osoba czuła, że jest kochana i rozumiana.
• Edukuj się – im więcej wiesz o uzależnieniu, tym łatwiej zrozumiesz, przez co przechodzi bliska osoba.
• Poszukaj wsparcia dla siebie – uczestniczenie w spotkaniach dla rodzin osób uzależnionych może pomóc zrozumieć problem i nauczyć skutecznych metod pomocy.
• Zaproponuj profesjonalną pomoc – nawet jeśli osoba nie chce jej teraz, warto wiedzieć, gdzie jej szukać. Prywatny ośrodek leczenia uzależnień we Wrocławiu może być jednym z miejsc, gdzie specjaliści zajmują się pomocą w wychodzeniu z uzależnienia.
• Ustal granice – ważne jest, by chronić siebie i swoje zdrowie emocjonalne.

Ile trwa wychodzenie z uzależnienia?

Wychodzenie z uzależnienia jest indywidualnym procesem i dla każdej osoby może trwać inaczej. Dla wielu jest to walka na całe życie, dla innych może to być kilka miesięcy intensywnej terapii. Ważne jest, by osoba uzależniona miała stałe wsparcie i pomoc w tym trudnym czasie.

Pomoc osobie uzależnionej jest wyzwaniem, ale z odpowiednią wiedzą, wsparciem i cierpliwością można pomóc bliskiej osobie odzyskać kontrolę nad własnym życiem.